#Çeviri: Veri Ağlarının Analizi

Çeviren: Mehmet Barış Süllü
Orijinal metin/ kaynak: Analyzing data networks

Verileri görsel metotlarla analiz etmek karmaşıklık hakkında daha iyi bir içgörü kazanmanıza yardım eder. İster sızdırılmış bir veritabanını deşin, bir ekosistemin birbirine karışmış etkileşimlerini inceleyin, şebekelenmiş kuruluşunuzu yönetin ya da isterseniz geniş bir arşiv oluşturun, karmaşık konunun aktörleri ve ilişkilerini eşleştirerek anlamlandırırsınız. İnsan düşünme sürecinin temel bir özelliği olarak eşleştirme, büyük resimdeki paternleri görürken aktörler arasındaki özel bağlantılar kurmamıza ve bu yolculuk üzerinde bir içgörü kazanmamıza yardımcı olur. Biz, Graph Commons platformunda mümkün olduğunca sezgisel bir deneyim için arayüzleri ve süreçleri uygun hale getirmekteyiz.

Bir ağ haritasını analiz etmeye merkeziyetini ve kümelenme ölçülerini inceleyerek başlarsınız. Ağ, kendisini komşu düğümler arasında, birbirlerini yaylar gibi iterek ve çekerek fizik – tabanlı bir simülasyon olarak organize eder. Bu örtü organizasyon süreci, başka türlü göremeyeceğiniz, merkezi ve çevresel aktörleri, dolaylı bağlantıları, organik kümelenmeleri, köprü yapan düğümleri ve uç değerleri ortaya çıkarır.

Bir ağ haritasını tararken, görsel olarak en bağlantılı düğümleri, diğerlerini azaltırken, görüntünün parçaları arasında özel bağlantılar kuran içeri ve dışarı hatlarından fark edersiniz. Font ve daire ölçüsü her bir düğümün göreli önemliliğini gösterir. Aralarında sıkıca bağlantılanmış düğümlerin kümelenmelerini fark edersiniz. İki ya da daha fazla küme arasındaki köprü düğümler kolayca görülebilir hale gelir. Ancak, bir ağ haritası büyüdükçe yüksek düzeyde detaylar duyularımızı boğar. Tam olarak incelemek ve bu tip nitelikleri karşılatırmak için grafik içinde bulunan verinin daha sayısal görüntülerine ihtiyaç duyarsınız.

Ceza Sistemleri Ağı (2013) – Ülkeleri hukuksal başlıklara kendi yasalarında görünüp görünmediğine dair bağlayan bir harita.

Graph Commons’daki mevcut grafik arayüzü, kısmi olandan (spesifik bir düğüm ve onun birincil bağlantıları) genel olana (daha geniş ağı görmek) sürekli gidip gelme deneyimi sağlıyor. Bu döngünün, karmaşıklığı sindirmek için faydalı bir referans çerçevesi yaratmanıza yardımcı olacağını düşünüyoruz. Bu niteliksel deneyimi niceliksel yöntemlerle desteklemek için kısaca “Analiz” dediğimiz yeni bir özellik geliştirdik.

Bir grafikten listeye, ve oradan çizelgeye

Bir grafikteki en önemli düğümleri özetlemek için, bağlantı sayısı, aradalık merkeziyeti ve yaş ve haftanın günleri gibi nominal özelliklerin frekansı gibi metriklere göre sıralanmış en üst düğümlerin listesini göreceğiniz Analiz çubuğunu açın. Bir listeden, tipik bir serpme grafik üzerinde karşılaştırmalı analiz sunan, tüm düğümlerin dağılımını belli bir metriğe göre gösteren çizelgeyi açın.

Ağınızdaki kümeleri tanımlayın
Ağlar üzerindeki yaygın bir analiz, ağdaki düğümler arasındaki bağlantılara dayanan organik grup ve toplulukları keşfetmektir. Fikir, birbirleriyle, diğerleriyle yaptıklarına kıyasla daha çok bağlantıya sahip olan düğümlerin kümelerini bulmak.

Ağda renklerle tanımlanmış 6 küme gösterme

Analiz çubuğundaki “Kümeleme” fonksiyonunu kullanarak, ağınızdaki organik grupları tanımlayabilirsiniz. Kümeleme sürecini çalıştırdığınızda Louvain Modülarite algoritmasını uygular ve görece yoğun bağlarla karakterize sıkıca örülmüş grupları bulur.

Gruplar tespit edilince, daha geniş ağ içindeki anlamlılıklarını vurgulamak önemlidir. Bu sebeple, küme içindeki en bağlantılı düğüme göre otomatik olarak etiketlidir. Ancak, bu toplulukların sizin ağınızda neyi belirttiğini vurgulamak için topluluklarınızı yeniden adlandırmanızı şiddetle tavsiye ederiz.

“Ceza Sistemleri Ağı” (yukarıda görülebilir), ülkeleri müebbet hapis, şartlı tahliye, süresiz ceza ve af gibi hukuksal başlıklarla bağıntılayan bir ağ haritası. Bu başlıkların uygulanıp uygulanmadığını ya da nasıl uygulandığını göstererek, ülkeler ve yasal sistemler arasında ceza ölçekleri kıyaslaması sağlıyor.

Kümeleme analizini uyguladığımızda, verili bir küme içindeki en merkezi düğüm olarak etiketlenmiş aşağıdaki kümeleri gösteriyor:

• Başkanın izniyle af çıkan ülkeler
• Müebbet hapis cezası verilen ülkeler
• Şartlı tahliye talebinin hükme göre değiştiği ülkeler
• Kraliyet kararnamesiyle af
• Ölüm cezası kümesi
• Şartlı tahliye talebinin 25 yılın altında olduğu ülkeler.

Ülkeleri ve ceza sistemlerini kümelendirmek, hukuk geleneklerindeki farklılıklarla uyumludur. Teamül hukukı ülkeleri (ABD’den Birleşik Krallığa ve geçmiş kolonileri), medeni hukuk ülkeleri (Avrupa, Latin Amerika, Asya ve ötesi) ve dini ve medeni hukuk karışımı ülkeler (kısmen Ortadoğu ve Kuzey Afrika) ağ diyagramında birbirlerine yakın duruyorlar.

Önemli aktörleri ve bağları listeler
Ağın tipine bağlı olarak, bazı düğümler göreli olarak diğerlerinden daha önemli pozisyonlara sahip olabilir. Bazı durumlarda, önemli düğümler çok sayıda bağlantısı olduğunda ya da iki topluluk arasında köprü rolü taşıdığında ağın merkezi olarak tanımlanabilir. Köprü düğümler önemli olabilir çünkü çıkarılmaları ağı parçalara bölebilir ya da topluluklar arasındaki bilgi akışının aracısı oldukları için çok güçlü hale gelebilirler.

Amerika Birleşik Devletleri dünyadaki en yüksek hapsetme oranına sahip.

Analiz çubuğundaki, nümerik özelliklerine göre en üst düğümleri listeleyebilirsiniz, bu vakada bu hapsetme oranlarına göre ülkelerin listesi (her 100.000’lik nüfustaki mahkum sayısı). Bu grafiğin verisi 2013’e ait, o zamana kadar ABD dünyadaki en yüksek hapsetme oranına sahip, onu Küba, Rusya, El Salvador, Azerbaycan ve Belize takip ediyor. Yukarıdaki ekran görüntüsünde göreceğiniz üzere, listede bir ülkeye tıklayabilir ve onun bağlantılarını vurgulatabilirsiniz.

Müebbet hapis ülkelerin büyük çoğunluğunda bulunuyor. Listedeki ceza, bağlantılarını / ülkelerini vurgulamak için tıklanmış.

Bu ağda, cezaları bağlantı sayılarına göre listelemek anlamlı çünkü böylece ülkeler arasındaki en ortak cezaları bulabiliriz. “Müebbet hapis” en yaygın olan, bunu “Başkan tarafından af” ve “Cinayet sebebiyle zorunlu müebbet” izliyor. “Süresiz ceza”nın hâlâ dünyada 49 ülkede görülmesi oldukça rahatsız edici.

Liste, grafikteki en önemli düğümlerin özetini sunuyor. Listedeki bir düğüme tıklayarak, vurgulanmış bağlantılarının yanı sıra ağda nerede bulunduğunu da görebilirsiniz.

Çizelgelerde dağılımları karşılaştırın

Eşleştirme yaparken, daha önce varlığından haberdar olmadığını paternleri keşfedersiniz. Tüm aktörlerin dağılımını göstermek, size bir özelliğe göre sıralanmış şekilde tüm düğümlerin tam bir niceliksel görüntüsünü verir, böylece seçtiğiniz ölçümlere göre bakarak hangi aktörlerin diğerlerinden daha önemli olduğunu anlarsınız. Bir çizelge açtığınızda, iki eksen üzerinde düğümlerin karşılaştırmalı analizini veren bir serpme grafik üzerinde tüm düğümlerin dağılımını görürsünüz.

Ülkelerin hapsetme oranlarına göre dağılımı. Bu kalın üst başlıkta, tüm ülkelerin yüksek hapsetme oranlarına sahip olduğunu söyleyebiliriz. İnteraktif çizelgeleri görüntülemek için Analiz çubuğunda “Çizelge içinde Göster” bağlantısına tıklayın.

Yukarıda gösterilen, merkeziyet derecesine (bağlantı sayısı) göre cezaların dağılımı, hafif oranda, ölçeksiz ağlarda görülen güç yasa diyagramını takip ediyor.

Cezaların aradalık merkeziyetine göre dağılımı yukarıda gösterilmekte. İlk 2 ve takip eden 4 ceza, göze çarpar bir biçimde yüksek aradalık merkeziyet değerlerine sahip, bu onların farklı kümeler arasında en yüksek köprüleme kalitesine sahip olduğunu gösteriyor.

Cezaların derece (y – ekseni) ve aradalık (x – ekseni) merkeziyet değerlerine göre karşılaştırması yukarıda gösterilmektedir. “Müebbet hapis” tüm derecelerde açık ara en yüksek değerlere sahip.

Genel olarak, bu karşılaştırma, bu özel ağ içinde pek yeri olmayan uç değerleri bulmada kolaylık sağlar.

Görsel eşleştirme, listeler ve çizelgeler kullanan hibrit bir arayüz kullanmak karmaşık ağları analiz ederken daha derin içgörüler kazanmanıza yardımcı olabilir.

Graph Common üzerinde grafikleri gezerek ve yenilerini yaparak vakit geçirmenizi umuyoruz. Oluşturduğunuz ya da bulduğunuz her şeyi paylaşmakta özgür hissedin. Deneyimize dair geri dönüşünüzden memnuniyet duyarız. Her türlü soru ve yorumlarınızı contact@graphcommons.com adresine gönderebilirsiniz, sizden haber almaktan mutluluk duyarız.

Ahmet Kizilay ve Zeyno Ustun’e düzeltme okumaları ve önerileri için teşekkürler.