Mehmet Şafak Sarı
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü 22-23 Eylül 2017 tarihleri arasında uluslararası mesleki kuruluşu International Society for Photogrammetry and Remote Sensing (ISPRS) ile Hacettepe Teknokent ve Hacettepe Teknoloji ve Transfer Merkezinin (TTM)’nin desteğiyle coğrafi içerikli yazılım geliştirme etkinliği düzenliyor.
Günümüzde coğrafi bilgi teknolojileri ulaşımdan, sağlığa, eğitimden ticarete değin bir çok farklı alanda kullanılmaktadır. Coğrafi bilgi teknolojilerinin kullanıldığı bir diğer alan da sivil bilim (citizen science) olup, bu hackathonun ana temasını oluşturmaktadır. Sivil bilim araştırma alanı ülkemizde çok yeni olduğu için, böyle bir etkinlikle tanıtılması oldukça yararlı olacaktır. Genel olarak coğrafi bilgi teknolojileri ve özel olarak da sivil bilim alanında çalışan/çalışmak isteyen kişileri bir araya getirmeyi ve fikir paylaşımında bulunmayı amaçlamaktadır.
Sivil Bilim nedir?
Oxford sözlüğünde de tanımlanmış olan “citizen science”; Türkçe’ye sivil bilim ya da vatandaş bilimi olarak çevirebileceğimiz araştırma alanı, halkın katılımıyla gerçekleştirilen ve doğal yaşamımızla ilgili veri toplama ve analiz sürecini içeren araştırma alanıdır. Sivil bilim ile alan dışı insanlar bilimsel bir projenin kolaylıkla katılımcısı olabilirler ve ilgili projenin veri toplama ve analiz süreçlerinde aktif olarak görev alabilirler. Genellikle gönüllük esasına dayanan sivil bilim projelerindeki ortak amaç, insanların mümkün olduğunca ilgisini çekebilecek nitelikte ve sürdürülebilir projeler ortaya çıkarmaktır. Ekolojiden sağlık bilimine, arkeolojiden uzay bilimine kadar birçok araştırma alanıyla iç içe olan sivil bilim, mobil teknolojilerin de artan kullanımı ile daha da yaygınlaşmakta ve araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Scistarter ve Zooniverse gibi web sayfaları aracılığıyla, gönüllüler kolaylıkla ilgi alanlarına göre sivil bilim projelerini arayabilirler. Amerika’da, Avrupa’da ve Avustralya’da sivil bilim üzerine çalışan kişilerin bir araya gelmesini sağlayan sivil toplum kuruluşları aktif olarak çalışmakta olup, bu alanda yapılan çalışmaların yayınlandığı “Citizen Science: Theory and Practice” adlı uluslararası bir bilimsel dergi de vardır. ISPRS’in Temmuz 2016’da Prag’da gerçekleştirilen kongresinde coğrafi bilişim çalışmalarının “sivil bilim”deki önemi vurgulanmış olup, bu alanda ilk defa açılan çalışma grubunun yöneticiliğini de hackathon’un organizatörlerinden Doç. Dr. Sultan Kocamanüstlenmiştir. Sivil bilim projelerinin büyük bir çoğunluğunda internet ve mobil teknolojileri de kullanıldığından, ISPRS’in “Eğitim ve Araştırma için İnternet Tabanlı Kaynak Paylaşımı” adlı çalışma grubunda görev alan Yrd. Doç. Dr. Berk Anbaroğlu da hackathon’un organizatörlerindendir.
Hackaton kapsamında Açık Veri Eğitimi de var
Hackaton kapsamında, Pınar Dağ ve Açık Veri ve Veri Gazeteciliği Derneği, Açık Veri Eğitimi ‘Açık Veri + Bilgi Edinme Hakkı =Veri Edinme Hakkı’ adlı tüm günlük atölyeyi 23 Eylül tarihinde gerçekleşecek. Hükümetler tarafından tutulan ve toplanan veriler, halkın vergileri ile finanse ediliyor ve bu bağlamda vatandaşların hakkı veriye erişim. Web Vakfı, Açık Veri Barometresi raporunda herkesin Bilgi Edinme Hakkı olduğu gibi, Veri Edinme Hakkı(VEH)’nın da olduğunu belirtiyor. Devamında ise, açık verilerin gerçek bir değişim sağlayabilmesi için, bugüne kadar 15’den fazla ulusal ve 25 yerel yönetim tarafından benimsenen Açık Veri Beyannamesi Tüzüğü’nde belirtilen ilkelere uygun olması gerektiğine vurgu yapıyor. Paylaşılan bulgular gösteriyor ki bunca çabaya, faaliyete rağmen 10 hükümet veri setinden dokuzu açık değil, hükümet verileri genellikle eksik ve düşük kalitede, açık verilerin başarısını sağlayan veya bozan şey, devam eden siyasi irade, hükümetler vatandaşların güvenini kazanmak için gerekli verileri yayımlamıyor ve eşitliği sadece birkaç açık veri girişimi destekliyor. Tüm bu duruma rağmen açık veri eko sistemini destekleyen bazı devletler, Kanada, İsrail, Britanya gibi hız kesmeden kamusal verileri açmanın ne tür katma değer yaratabildiğini tecrübe ediniyor ve bu alana desteğini sürdürüyor. Nitekim geçtiğimiz dönemlerde daha gerilerde olan açık veri politikalarına yönelik kapsam şu anda yüzde 25 artmış durumda. Bu kapsamda bir günlük atölyede veri edinme hakkını aşamasında açık veri, açık devlet, açık devlet verisi, açık yönetim ortaklığının ne olduğu, verileri açmanın önemi, sınırlarını, açık devlet olmanın standartları, yarattığı ekonomi, nasıl hayat kurtarabildiği, felaketleri nasıl önleyebildiği örneklerle yer verilerek, Türkiye’nin Açık Veri Endeksi’ndeki konumu, Açık Veri Barometre’si ile karşılaştırmalı olarak incelenecek. Sonunda ise açık veri araçları ile açık veri projesi geliştirilecek.
Detaylı program 10 Eylül tarihinde belli olacaktır.
Tüm bu etkinliklere ilgili katılımcılar web sayfasından 19 Eylül tarihine kadar katılım formunu doldurarak, ne tür bir projede çalışmak istediklerini belirtip ücretsiz bir şekilde kayıt yaptırabilirler.
Etkinliğin web-sayfası: http://geohack.hacettepe.edu.tr/
İletişim için e posta: hacettepegeohack@gmail.com
Erkan Saka
