Blokzinciri Tabanlı Sosyal Ağlar 3 – Indorse

Blokzinciri tabanlı sosyal ağları incelediğimiz yazı dizisinin üçüncüsündesiniz. İlk yazı olan Giriş, ikincisi Steemit’i de okuyabilirsiniz.

Tevekkeli değil; işveren hiç görmez, insan kaynakları yetkilisinin önüne gelir mi bilinmez, geldiyse de bilirsin ki içerden biri iletmediyse yetkili dikkatini vermez. CV’lerden bahsediyorum. Hani şu “İK yetkilisini üçotuz saniyede etkilemen gerek”en CV’ler. Şekilli görselli tasarım kasarsın, var olan tecrübeyi afili sözlerle bezersin; eğitim desen gani, iyisindir bilirsin. Başvurursun. Ne arayan olur ne de soran. Zaten oraya yazdıklarının bir kıymetiharbiyesi var mıdır, tartışılır. Tevekkeli değil dedik ya, içeriğinin etkili olmadığını bilen bağzı adaylar işbu CV’leri olmayan beceriler, abartılmış tecrübeler, alınmamış sertifikalarla çeşniler, sırf o birkaç saniyeyi atlatabilmek için. Bunları bilen İK yetkilisinin dikkati iyiden iyiye zayıflar, zaman daralır. Bu kısır döngü her iki tarafın iş verimini kırbaçlar da kırbaçlar. Hem iş arayan hem de iş veren (veya işveren temsilcisi) için kangrene dönüşmüş başvuru-alım süreçlerindeki sıkıntıları blokzinciri teknolojisi ile çözebileceğini öne süren birileri var: Indorse.

Yine emekleme aşamasında, deneysel bir gayrımerkezi uygulama olduğunu vurgulamadan geçmeyelim. Indorse henüz bir avuç insanın ve şirketin profilinin bulunduğu bir platform. LinkedIn-vari bir profesyonel sosyal ağ olması ve mevcut iş arama süreçlerinin kusurlarını blokzinciri ile oradan kaldırabileceklerini öne sürmeleri hasebiyle projeyi değerlendirmeye aldım.

Indorse yazılım sektöründe iş tutanlara özelleşmiş bir görüntü sergiliyor. İş ilanlarının arasında geliştiriciler yaygın olarak bulunurken ilgili sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin iletişim, pazarlama ve ürün geliştirme departmanlarına ilişkin ilanlar da göze çarpıyor. Sitenin anasayfasındaki mesaj açık: “Becerini kanıtla ve uygun işi bul”. Yani diyor ki, gidip LinkedIn’e yazdığın tecrübe ayrıntılarının ve şirket geçmişlerinin bizim platformumuzda geçerli olabilmesi için bunları ispatlamalısın. Ve ekliyorlar, verilerinin sahibi sensin.

Becerilerin objektif metodlar aracılığıyla teyit edilmesinin aday-işveren ilişkisini kolaylaştıracağını söylüyorlar. Akkağıt’ta, Türkçe çevirisiyle, şöyle belirtiliyor: “Kimliği, profili ve başarıları bir Ethereum adresine gayrımerkezi olarak kaydederek bağımsız bir kimlik sistemine bir adım daha yaklaşıyoruz.” Diplomalar, geçmiş tecrübeler, hatta genel olarak kişisel veriler ve iddialar onaylanıp sabitlenerek Ethereum blok zincirine kayıtlı alfanumerik bir adreste saklanabilecek.

Indorse’ta kullanıcıya çeşitli teyit metodları sunulyor. Doğrudan örnek üzerinden gidelim. Bir yazılım geliştirici, programcı veya mühendissiniz, ve Indorse’a üye olup size uygun işleri bakmaya karar verdiniz. Ön uç (front end), arka uç (back end) veya tüm katmanları (full stack) içeren iş süreçlerinin hangisinde rol almış ve beceri sahibiyseniz bunları işaretleyerek başlarsınız. Ardından sistemin size yazılım çerçeveleri ile ilgili sorduğu soruları yanıtlar ve teyit (validation) işlemine koyulursunuz. Teyit için açık kaynak yazılımcılarının kâbesi olan Github ile hesabınızı eşleyebilirsiniz. Sistem sizin Github deponuza erişerek hangi dillerde kodlama yaptığınıza bakar, delilleri toplar.

Hangi dillerde, çerçevelerde (frameworks) ve platformlarda kodlama yapabildiğinizi site içi sohbet robotları (chatbots) ile konuşarak onaylatabilirsiniz. Ayrıca, sistemin size atadığı problemlerden seçebilir, verilen süre içerisinde çözümü Indorse’a yüklersiniz. Çözümünüz kod doğrulayıcıların önüne düşer. Onlar da çözümünüzü kod kalitesi (code quality), kod derinliği (depth of code) ve özgünlük (authenticity) bağlamlarında değerlendirerek becerinizi teyide girişirler. Doğrulayıcılar bu iş karşılığında IND cinsinden kripto para kazanırlar. Elbette her beceriyi teyit etmek mümkün olamaz. Sözgelimi sosyal beceriler olarak sayılabilecek hiçbir nitelik teyide açık değil. Aynı zamanda profesyonel niteliklerin de büyük çoğunluğu Indorse üzerinde kontrol edilebilir değil. Bir muhasebeci, PR yetkilisi veya sosyal medya uzmanı nasıl olacak da tecrübe ve niteliklerini bu platforma tanıtacak, belli değil. Akkağıt’ta sosyal becerileri kanıtlayarak öne çıkmanın da mümkün olduğu söyleniyor, fakat bunun nasıl olacağı açık değil.

Diğer taraftan IND kazanacağız diye öyle her beceriyi şak diye doğrulamak olmaz. Doğrulayıcılar da fazlasıyla öznel görülen nitelikleri onaylamaktan imtina ederler, zira rastgele teyit sisteme zarar vereceği gibi doğrulayıcının da itibarına gölge düşürür. Indorse’ta itibar düzeyini SCR jetonu belirler. Steemit’teki dengi olan Steem Power’ın aksine para karşılığı alınamaz. Akkağıt’ta belirtildiği üzere, kullanıcıların çoğu bu jetondan haberdar olmaz, çünkü kapalı bir sistem olarak kullanılır ve ancak Etherscan gibi bağımsız bir blok tarayıcı üzerinden görüntülenebilir. IND jetonu ise ticaridir. Platform üzerinde reklam satın almada, şirket sayfası oluşturmada ve dış borsalara taşınarak kripto para ticaretinde kullanılabilir.

Öte yandan, Indorse üzerinde şirketler de kendilerine sayfa açabilir ve işlerini sergileyebilirler. İşe alım uzmanlarının değerlendirme süreçlerini kolaylaştıran Indorse’u yetenekli ve şirket kültürüne uyum sağlayabilecek çalışanla bulmada araç olarak kullanabilirler.

Teknik Detaylar, Tasarım ve Söylemler

Indorse ekosistemi Ethereum blokzinciri üzerine kurulu ERC20 tipi IND hizmet jetonu (utility token) ile işliyor. Sistem Ethereum Sanal Makinasını işlemci olarak kullanırken, depolama için dağıtık bir yöntem olan IPFS (InterPlanetary File System, HTTP’yi yerinden edeceği iddia edilen teknoloji, başka bir yazıya konu olabilir) yöntemini işletiyor.

Akkağıt’ta bulunan yukarıdaki görsele göre uygulama dört katmandan oluşuyor: (1) İşlemci ve depolamayı içeren Ethereum Ağı ve IPFS’ten oluşan taban, (2) platformun mantıksal akışının ve akıllı kontrat sisteminin yerleştiği katman, (3) arka uç (backend) sisteminin gömüldüğü, üzerine websitesi ve mobil uygulama gibi ön uç uygulamaların yazılabileceği Uygulama Programlama Arayüzü (API) ve (4) Ön uçta olabilecek uygulamaları içeren katman. Burada iş arayan adayları ve eleman arayan şirketleri ilgilendiren boyutlardan ziyade, üçüncü taraf uygulamalar için açık olan API önemli bir unsur. Platformda potansiyel gören yaratıcı ve girişimci arkadaşlarımız fırsatı değerlendirerek Indorse’a uygulama geliştirebilir, buradan bir iş modeli yaratabilirler.

Indorse’un tasarımı diğer birçok blokzinciri uygulamasına nazaran temiz, düzenli ve kullanıcı dostu. Kullanıcı profilinde geçmiş tecrübeler ve işler düzgün bir sırayla yer alıyor ve LinkedIn’e nazaran dikkat dağıtıcı pek unsur bulunmuyor. Zaten Indorse’ta insanları ağınıza eklemek gibi bir seçenek bulunmuyor! Bu da tanımadığınız kişilerle arkadaş olmanızın size bir fayda yaratacakmış gibi sunulmasına bir nazire gibi duruyor.

Özgeçmiş görünümünde tasarımsal değişiklikler yapabilecekmişiz gibi ifadeler bulunsa da ben yapamadım. LinkedIn’deki verilerinizi dosya halinde çekerek Indorse’a yükleyebilir ve niteliklerinizi onaylatma sürecine girişebilirsiniz. Akkağıt mümkünmüş gibi bir söylem içerse de sosyal becerilerinizi ve/veya içerik üretimi gibi niteliklerinizi nasıl doğrulatabileceğiniz net değil. Henüz yayıma alınmamış özelliklerden olabilir. Zaten an itibariye teknik olarak Java, Javascript, C#, Ruby, Python ve PHP dışında bir nitelik iddiasında bulunamıyorsunuz. Örneğin ben Indorse hakkında yazdığım Türkçe makaleyi sahiden yazdığımı, blokzinciri üzerine içerik yazabilen biri olduğumu doğrulatmak ve özgeçmişime eklemek istedim diyelim. Türkçe bilen bir doğrulayıcı var mı? Yok mu? Hiç mi yok? Ne zaman gelir? O zaman ben bugün gideyim, yarın geleyim.

Blokzinciri teknolojisinin kullanıcıya sunduğu en önemli özelliklerden biri olarak öne çıkan kişisel verilerin kullanıcı kontrolünde olması, Indorse’un da tanıtım söylemlerinin arasında yerini almış. Geleneksel sosyal ağların kullanıcı verilerini ve kullanıcı tabanlı içerikleri ticari birer metaya dönüştürmüş olmasının kullanıcıya hiçbir fayda sağlamadığını öne sürüyorlar. Çözüm olarak gayrımerkezi teyit mekanizmalarının işveren ve arayan için gerekli çözümü sunduğunu, kullanıcıların sitedeki etkinliklerinin Ethereum bazlı IND jetonu ile ödüllendirileceğini, böylelikle başarının sürdürülebilir bir çerçeveye oturacağını iddia ediyorlar. İyi birer çocuk olursak Şirinler’i bile görebileceğimizi iletip esenlikler diliyorlar.

Serinin ilk yazısı: Giriş http://sosyalkafa.net/2018/12/16/blokzinciri-tabanli-sosyal-aglar-1-giris/

Serinin ikinci yazısı: Steemit http://sosyalkafa.net/2018/12/22/blokzinciri-tabanli-sosyal-aglar-2-steemit/