Blokzinciri Tabanlı Sosyal Ağlar 4 – Peepeth

Blokzinciri üzerine kurulu sosyal ağlar yazı dizisinin dördüncü yazısı. Öncekiler için Giriş, Steemit, Indorse.

Klavye kaplanları, troller ve kabalığı marifet görenler… Cehaletini dışavurmakta ve başa kakmakta beis görmeyenler… Reklam geliri için özel mesajlarımız dahil her şeyi satıverenler… Mevcut sosyal medyadan insanı soğutan temel etkenler arasında bunlar ilk akla gelenler. Bu etkenlerden bıkan birileri, bu çirkinliklere teknoloji vasıtasıyla çözüm aramaya girişmiş ve topluluk kültürüne blokzinciri perspektifinden bakarak ilkeli bir soluk getirmiş: Peepeth. Bir twitter klonu sayılabilecek Peepeth’te sökmeyecek bazı tafralar var: “Beni yanlış anladınız… Ben öyle demek istemedim… Vay şarapsız, al sana laflar hazırladım…” Sökmez. Neden? Çünkü burada efendim düzelteyim, ay bunda imla hatası oldu peep’imi silip doğrultayım yok. Bir kere yazdın mı ömrübillah Ethereum blokzincirine kayıtlı bir peep’in olacak, aynı zamanda da IPFS’te (Interplanetary File System) depolanacak. Ayrıca moderasyon da var, yok öyle ben sıçtım oldu. Neyse, şimdi biraz ciddiyet.

Bireylerin sanal alemdeki varoluş biçimlerini fiziksel yaşamdan kopuk ve ayrık değerlendirmenin geçmişte kaldığını hatırlatalım. Onlar attığın tweet yanına kaldığı devirlerdeydi. Artık yarına kalıyor. Mesela, Avrupalı siyasetçilerin sildikleri tweetleri derleyen şu siteye bir bakın. Dijital sen bir yerlerde birikip senin bir temsilini meydana getiriyor ve bundan genellikle haberin bile olmuyor. Sosyal medya hesaplarını tarayarak karakter analizi yapmak ve tüketim alışkanlıklarını çıkarsamak mesleki bir beceri haline geldi. Hatta geldi de geçiyor bile, zira yapay zeka robotları paylaşımlardan karakter analizi yapabilir mertebeye erişti. Birey-makine ilişkisi yaşamı temelden dönüştürür, cihazlarımız kara kutumuz haline gelirken bu dönüşüm sırasında insanlığımıza ne oluyor? Wiggs Dannyboy’un deyimiyle memeli beynimizin üstünde gelişen çiçeksi beynimiz, bizi daha nazik, daha düşünceli mi kılıyor; yoksa bir Nympha’nın yüzyıllar önce Alobar’a söylediği gibi aklımız gelişirken (ve yapay akıllar geliştirirken) ruhumuz olduğu yerde mi duruyor? Peepeth’i kuranlar ruhu gelişkin bireylerden oluşuyor olmalı, çünkü bazı yüce değerlerden, insan olmanın ve iletişim kurmanın yüklediği doğal sorumluluklardan filan bahsediyorlar. Pek alışkın olmadığımız ifadeler, değil mi?

Peep Türkçe’de gözetlemek demek, peepeth’de bunun eski dildeki bir haliymiş. ETH takısı ile Ethereum’a da selam çakıyor. Kıyak. Her Peep twitter’daki gibi 280 karakter ile sınırlı. Bu haliyle sosyal ağın blokzinciri aleminin bir altkültürünü temsil ettiğini ve bu altkültüre ait gayrimerkezilik (decentralism) ve değiştirilemezlik (immutability) şiarlarını merkeze aldığını söyleyebiliriz. “Sosyal medyanın hayırlara vesile olmasını sağlayalım” gibi bir mottosu bulunan bu tatlı penguen reklam içermez, içerik mülkiyetini ve kontrolünü olanaklı kılar ve düşünceli ve sorumlu etkileşimi destekler.  

Serinin her yazısında olduğu gibi burada da Peepeth’in deneysel bir proje olduğunu hatırlatalım. Siteye yalnızca davetiye ile kayıt olunabilir ve bu yazının yazıldığı günlerde 4 bin civarında kullanıcısı bulunur. Kayıt olmak için hesabınızı MetaMask üzerinden bir Ethereum cüzdanı ile eşlemeniz gerekir. İşte burada kripto olaylarına biraz aşina olmak önemlidir, zira yapacağınız işlemler herhangi bir klasik bir sosyal platforma kayıt sırasında yaptığımız işlemlerden farklıdır.

Kayıt

Davetiyeyi edindiniz (bunu halledersiniz). Peepeth’e kaydolmak için bir Ethereum cüzdanına ve web tarayıcısına kurulan MetaMask uzantısına (veya mobilden kaydolacaksanız Trust Wallet’a) ihtiyacınız olacak. Buna giriş bariyeri diyebiliriz. Herkeşlerin yoktur kriptolu cüzdanları. Birçoklarına karmaşık gelebilir. Ziyadesiyle öyledir.

De ki çözdün ve MetaMask ile Peepeth’i konuşturdun. Hizmet şartlarını okudun ve buranın moderasyonlu bir platform olduğunu, hizmet şartları (terms of service) ve Thich Nhat Hanh’ın “doğru söylem” öğretisinden uyarlanmış davranış kurallarını (code of conduct) okudun, anladın ve onayladın. Oturumun açıldı. Buradan sonrası twitter benzer. Bir farkla. “Emin misin? Son kararın mı?” sorularını imzanla cevaplarsın. Altına imzamı atarım diyorsan, peep’lersin. Nasıl mı? Tabii ki MetaMask üzerinden! Yaptığınız işleme bir imza atarsınız ve bunlar Ethereum cüzdanınıza bir daha silinmemek üzere yazılır. Çılgın. Oturum açıp kapatma işi de MetaMask üzerinden yapılır. Her yeni oturumda MetaMask pop-up ekranı çıkar, Peepeth’in Ethereum cüzdanınıza bağlanmasına onayı vermeniz gerekir. Oturum açmak için ayrıca bir şifre yoktur.

Önceden imza atma işi, mikro bir ödeme ile sağlanıyordu. Yani peep’lemek için ödeme yapmanız gerekiyordu. Aklıselime abuk gelen bu uygulamanın maliyet ve network yükü gibi mazeretleri vardıysa da, artık kalktı. Peep’lemek beleş. Tabii siz isterseniz, beğendiğiniz peep’lere bağış/destek atabilirsiniz. Gönlünüzden ne koparsa. Bir de ensö’lemek var ki, fav’lara like’lara denk, her kişiye günde yalnızca bir tane verilmiştir. Yani neyi ensö’leyeceğini iyi düşün diyor, önüne gelene basma, network’ü kasma. Ensö’lemek yetmediyse tip’leyiver.

Tasarım ve İçerikler

Ön yüz itibariyle diğer blokzinciri uygulamalarına nazaran gayet iyi olduğunu söylemek mümkün. Zaten twitter benzerliğine değinmiştik. Tasarımda da bu öne çıkıyor.

Profil sayfasının sol çerçevesinde profiliniz, ortada içerik akışı, sağda da imzanızı bekleyen etkileşimleriniz bulunur. İçerik itibariyle kripto muhabbetlerinin, teknoloji haberlerinin peepeth’e övgülerin, gündelik hayattan enstantanelerin bulunduğunu görebilirsiniz. Zaten frekans o kadar düşük ki, paylaşılan tüm içerikleri görebilirsiniz.

Profilini twitter ile eşleyerek onaylanmış hale getirebilirsin. Zaten cüzdanına da bağlı. Gayet verified bir kimlik ile yardırır peep’lersin. Bir yazdın mı silemezsin. Sevdin mi tam sever, bir kalemde seversin.

Peepeth’e ilişkin son sözlerimizde şunlara tekrar değinelim: Sansürsüzlük, şeffaflık gibi söylemsel boyutların ve değiştirilemezlik, silinemezlik gibi pratik uygulamaların ötesinde blokzinciri üzerine inşa edilmiş sosyal ağların temelinde bireyin güçlenmesi ideali yatar. Bir yazılım teknolojisi olan blokzincirinin bireyin özgürleşebilmesi ve kendini ifa edebilmesi için gerekli araçları sağladığı öne sürülür. Güçlenen bireyin yozlaşan otorite ile güç ilişkilerinin yeniden tanımlandığı, güvenilir bir kuruma veya kişiye ihtiyaç duymadan kişiler/makineler arası işlemlerin bir noter titizliğinde yapılabilmesinin otoritenin dayattığı ekonomi politiği temelden dönüştüreceği iddia edilir. Hiç değilse Peepeth ve incelediğim diğer sosyal ağ uygulamaları için böyle.