Bediz SaylamTeknolojinin geldiği son nokta ve dünyanın en değerli markaları sıralamasında ilk sıralarda gelen teknoloji firmalarıyla içinde yaşadığımız dünyaya artık dijitalleşendense, dijital dünya demekte sanırım bir sakınca yok. Hayatımızın her alanında yaşanan değişimler bu yeni dijitalleşme trendinden nasibini alıyor, en çok da biz dijital yerlilerin hayatında etkisini gösteriyor. Haber okuma alışkanlığı giderek düşen, hatta okuma alışkanlığının bile kayıp giden bir anasayfadan karşılandığı günümüzde büyük haber kuruluşları da bu kayıp giden, hızlı akan bilgilerin arasında kendi yerlerini almak adına kendi dijital varlıklarını oluşturdular yani; sosyal medya hesaplarını. Fakat bu dünya beraberinde birtakım sorunları da getirdi. Bunların başında da yalan haberler ve bunların gerçeklerinden ayırt edilememesi var. Günümüz medya ortamında her geçen gün daha geniş üretim ve yayılım olanaklarına kavuşan yalan haber, kamuoyunun doğru bilgiyle sağlıklı bir şekilde oluşabilmesinin önündeki engellerden biri olarak da dikkat çekiyor. İçinde bulunduğumuz dönemi adlandırmak için kullanılan tanımlamalardan biri olan “post-truth” (“gerçek-sonrası”; “gerçek ötesi”) kavramı, bu tür haberlerin yol açabileceği olumsuzluklara işaret etmek için ortaya çıkmış. Kavramın Oxford Sözlük’teki İngilizce tanımını “Duyguların ya da kişisel inançların nesnel hakikatlerin yerine ya da önüne geçerek, belli bir konu ya da olay hakkında kamuoyunun oluşmasında belirleyici hale geldiği durumlar” olarak çevirmek mümkündür. Bazen haberi en hızlı girmek isteyen uyanık haber sitelerinin bizzat kendisinin ürettiği bu yalan haberleri bazen de internettin corona virüsü diyebileceğimiz “trolller” provokasyon için üretiyorlar. Biz de bu aşırı yoğun hayatlarımızda genelde haberlerin kaynaklarıyla ilgilenmediğimiz için bu nerdeyse dolandırıcılık diyeceğimiz yalan haber tuzağına düşüyoruz. Neyseki bu gibi durumlardan bizi kurtarmayı görev edinmiş bazı süper kahramanlarlar var. Onları yaptığı işe -Türkiye’de daha kalıplaşmış bir adı olmasa da- “fact-checking” deniyor. Aşağıda Türkiye’den ve dünyadan düzenli olarak uğramayı alışkanlık haline getirmemiz gereken yalan ve hurafe bilgi karşıtı bir dizi site ekliyorum.
Türkiye’den
1- teyit.org
ABD’den
3- PolitiFact
4- Snopes
Fransa’dan
Gökhan Korkmaz
Erkan Saka
