Erkan Saka
Mansplaining, basit bir tabloyla açıklandı
Kim Goodwin’den bazı meslektaşlarının yardımcı mı yoksa küçümseyici mi olduklarını anlamalarına yardım etmesi istendi. Böylece o da, bu konuda basit bir tablo oluşturdu ve beklenmedik bir şekilde viral oldu.
Geçenlerde iki erkek meslektaşım bana şunu sordu: “Erbilmişlik” (mansplaining) yapıp yapmadığımı nasıl anlarım? İki kişi de genellikle kendi uzmanlıklarının dışındaki meslektaşlarına kavramları açıklamaları istenen uzmanlardır. Her ikisi de bu açıklamaların yanlış anlaşılmasından endişeleniyordu. Küçümseme ve bir erkeğin bir konuyu basit bir biçimde açıklamasının arasındaki farkı ayırt etmek gerçekten bu kadar zor mu merak ediyorum.
- Binlerce kadın Twitter kullanıcısı bu yazıyı paylaşmaya başladı. Bu yazı kadınlar tarafından kartvizitlere bastırılmak veya erkeklerin alnına zımbalanmak istendi!
İnsanlar (neredeyse her zaman erkekler), kendi kitabımdaki ürün tasarımı yöntemlerini bana açıkladıkları zaman, onlarla iyi anlaştığımı söylüyorum. Zihnimde gözlerimi deviriyorum ve devam ediyorum. Erbilmişlik kavramına kısa ve öz bir açıklama getirmemiştim, bu yüzden işimde yaptığım fikirleri incelemek veya açıklamak için sık sık yaptığım gibi birkaç dakikada bir diyagram taslağı hazırladım.
“-Splaining” kısmının üç faktöre bağlı olduğunu fark ettim:
Sizden bir açıklama isteniyor mu? Eğer biri size bir soru sorarsa, açıklayın! Eğer birinin öğretmeni veya yöneticisi iseniz ancak o zaman (sebepler dahilinde) istenmeden verilmiş açıklamalar uygun olabilir. Biri sizin yardımınızı kabul etmediğinde yapılan açıklamalar neredeyse her zaman saygısızlıktır. Sohbet, rıza alma alışkanlığını oluşturmaya başlamak için iyi bir seçenektir.
Birinin yetkinliği hakkında kötü varsayımlar mı dile getiriyorsunuz? Bir şeyleri bilgili insanlara açıklamak, yalnızca herkesin zamanını boşa harcamak anlamına gelmez. Niyetiniz ne olursa olsun, onların yeterliliğine ve zekasına güvenmediğinizi ima ederek onlara zarar verebilirsiniz.
Önyargı, yukarıdakileri yorumlamanızı ne şekilde etkiler? Her iki soru da hem cinsiyetçilik hem de başka önyargılar nedeniyle karmaşıktır. Hepimize küçük yaşlardan itibaren “cinsiyet yanlılığı” öğretiliyor, kız ve erkek çocukları okuldaki farklı davranışlarına göre eleştiriliyor veya övülüyor. Hepimiz insanlara adil bir biçimde davrandığımızı düşünmeyi severiz fakat erkekler genellikle kadınların daha az yetkinlikte olduğunu varsayar ve muhtemelen beyaz insanlar daha koyu ten renkli insanların daha düşük zekaya sahip olduğunu varsayar.
Bir başka meslektaşım daha erbilmişlik kavramı hakkında endişelerini dile getirdiğinde, diyagramı profesyonel topluluğumun sıklıkla iletişimin sorunlarını tartıştığı Twitter’da paylaşmaya karar verdim.
Paylaşımın viral olmasına hazır değildim – Cuma sabahı itibariyle 3.300 yorum, 50.000 retweet ve 120.000 beğeni vardı. Birkaç blogda bununla ilgili hikayelere rastladım, hatta birisi Sırpça’ya çevirmişti.
Binlerce kadın görünümlü Twitter kullanıcısı, gönderiyi paylaşmaya başladı. Kimisi bunu kartvizitlere bastırmak istediğini veya erkeklerin alnına zımbalamak istediğinden bahsediyordu! (Bazıları da şunu ekledi: ilk önce sormak, herhangi bir cinsiyet için kibar davranıştır.)
Erkek görünümlü Twitter kullanıcılarından gelen yanıtlar daha karmaşıktı. Bazıları erbilmişlik yaparak cevap verdi, kadınlara cinsiyetçiliği açıkladı ya da erkekler bilgilerini paylaşmazsa kadınların nasıl öğrenebileceğini sordu. Birçoğu diyagramın faydalı olduğunu söyledi. Diğerleri ise bunun gerçekten cinsiyete dayalı bir davranış olup olmadığını merak etti; birkaçı ise -sanırım- babaların sık sık “mum-splained” yaptığını söyledi.
Oldukça az yanıt ise şu yöndeydi: Erkekler bunu başka erkeklere de yapıyor. Bu çok can sıkıcı olabilir fakat kadınlar da aynı şekilde erkeklerin yaptığı gibi yanıt vermeliler. Başka bir deyişiyle: erkekler, erkeklerin bunu sık sık yaptığı konusunda hemfikir. Ancak erkekler değişmeyecek ve bu sebeple kadınlar bu erkeksi normu benimsemeliler. İlginç bir varsayım.
E kelimesiyle ilgili çok fazla endişe vardı: bu bir tersine cinsiyetçilik mi? Üzgünüm ama hayır.
Bazı kadınlar cinsiyetçi iletişim normlarına karşı olan hayal kırıklıklarını ifade etmek amacıyla bu terimi kullanırlar, ancak bu mesajı geçersiz kılmaz. Küstah bir kelime, aynı zamanda öncelikle kadınları hedef alan ve aynı zamanda erkeklerin yaşamlarını sınırlayan sistemik cinsiyetçiliğe eşdeğer değildir. “Mother-henning” davranışı cinsiyete dayalı olarak tanımlandığında kimsenin gücenmemesi sizce de biraz tuhaf değil mi? Pek çok kanıt, iletişim davranışlarının genellikle çeşitli şekillerde cinsiyetlendirildiği fikrini desteklemektedir. Örneğin okulda, erkek çocukları konuşmaları adına daha çok ccesaretlendirilir. Gruplarda yetişkin erkekler daha çok söz alırlar, bu da onların algılanan etkisine katkıda bulunur. Kadınlar hem erkekler hem de kadınlar tarafından erkeklerden daha fazla kesintiye uğratılır, ancak kadınlar nadiren erkekleri rahatsız eder. Üst düzey pozisyonlardaki kadınlar araya girmeyi öğrenebilir, ancak muhtemelen hem daha kaba hem de daha az zeki olarak görülürler. İddialı kadınlara performans değerlendirmelerinde “aşındırıcı” denir.Üst düzey pozisyonlardaki kadınlar araya girmeyi öğrenebilir, ancak muhtemelen hem daha kaba hem de daha az zeki olarak görülürler. İddialı kadınlara performans değerlendirmelerinde “aşındırıcı” denir. Basmakalıp olarak erkeksi iletişim davranışlarını benimseyen kadınlar için bazı sonuçlar olsa da araştırmalar, erkeklerin işte belirli “kadın” davranışlarını benimsediklerinde daha çok ödüllendirildiklerini gösteriyor. Bunu göz önünde bulundurarak, şunu sormanın adil olduğunu düşünüyorum: eğer erkekler de mansplaining’i verimsiz buluyorsa, o zaman neden herhangi birimiz bunu norm olarak kabul etmeliyiz? Mansplaining, tek başına önemsiz bir konu gibi görünebilir, ancak iletişim kurma şeklimiz, diğer insanlara ne kadar değerli veya az değerli olduklarını söyler. Ve deneyimlerime göre, insanlar daha iyi hissediyor, daha etkili çalışıyor ve kendimize değer verildiğini hissettiğimizde daha iyi davranıyor.
