Modern dünyada bilgi akışının en hızlı gerçekleştiği ortamlardan biri haline gelen sosyal medya artık pek çoğumuz için herhangi bir uzvumuzdan farksız. Fakat yakın zamanda X (eski adıyla Twitter), Instagram ve Facebook’un da aralarında bulunduğu çok sayıda sosyal medya platformu yalnızca bireylerin iletişim kurduğu ortamlar olmaktan çıktı ve bu platformlar organize gruplar ya da yapılar tarafından manipülasyon ve propaganda aracı olarak kullanılmaya başlandı. Türkiye’de de Fethullahçı yapılanmanın sosyal medya platformları üzerinden oluşturduğu trol ağları, bu konun en dikkat çekici örneklerinden birini oluşturuyor.
Bu yazıda, Fethullahçı yapılanmanın sosyal medya üzerinden oluşturduğu trol ağlarının yapısını, işleyişini, motivasyonlarını ve dijital faaliyetlerini paylaşacağım.
Fethullahçı Yapılanma ve Sosyal Medya
Türkiye’de bir dönem medya, sivil toplum ve eğitim kuruluşları aracılığıyla geniş bir etki alanı oluşturan Fethullahçı yapılanmanın mensuplarının büyük bir kısmı 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası yurt dışına gitmişti. Yapının içerisinde yer alan bazı mensuplar, darbe girişimi sonrası sosyal medya platformları üzerinden algı yönetimi ve propaganda faaliyetlerine yöneldi. Hatta bu kişiler şu an açtıkları sosyal medya hesapları üzerinden dezenformasyon yayma, hedefli karalama kampanyaları düzenleme ve toplumsal kutuplaşmayı artırma gibi pek çok amaçla faaliyet yürütüyor.
Bu arada Aslı R. Topuz (@wittsrhannah), Fuat Baran (@yagizefe), Erdal (@Erdal_Gisi), Süleyman (@Suleyman22subat), Stormy (@stormyintheUs) gibi bazı sosyal medya kullanıcıları bu amaçlarla paylaşım yapan hesaplar arasında bulunmaktadır. Bu hesapların bazıları gerçek isimlerini kullanırken bazıları da müstear isim kullanmaktadır.
Bu kullanıcılar hakaret, tehdit, özel hayatı ifşa ve linç dahil çok sayıda evrensel hukuk kurallarına aykırı paylaşımda bulunmaktadır.
Özellikle çarpıtılmış bilgiler, montaj videolar ve de sahte haberler bu hesapların temel aracı olarak biliniyor. Bu yöntemler ve araçlarla, toplumsal algı yönlendirilmeye çalışılmaktadır.
Bu hesapların Fethullahçı yapılanma içerisinde yer alan mahrem birimler tarafından zarflandığına dair iddialar da yapıyla yollarını ayıran kişiler tarafından zaman zaman gündeme de getiriliyor.
Bu tarz amaçlarla hareket eden sosyal medya hesapları şu adımları izliyor: Merkezi koordinasyon, sahte hesaplarla manipülasyon, hashtag kampanyaları, dezenformasyon ve propaganda. Bu adımları izleyen trol hesaplar genellikle Türkiye’deki siyasi figürleri karalamak, devlet kurumlarına karşı güvensizlik yaratmak ve yapıyı eleştiren kişileri linç etmek gibi hedefler peşinde.
Öte taraftan troller, Alevi, Kemalist ya da solcu gibi farklı kimlikleri taklit eden hesaplarla da bazen kamuoyunu manipüle etmeye çalışmaktadır. Bu hesaplar, gerçek kullanıcılar gibi davranarak güven kazanmayı hedefliyor.
Yapıya bağlı hareket ederek sosyal medyada faaliyet gösteren bu hesaplar, Türkiye’de ve uluslararası alanda demokratik itiraz ortamını da tehdit ediyor.
Türkiye’nin, Fethullahçı yapılanma içerisinde yer alan mahrem birimler tarafından desteklendiği ileri sürülen trol hesaplara yönelik hem teknik hem de etik önlemler alması gerekiyor. Öncelikle yapıya hizmet eden trol hesaplar tarafından paylaşılan iddiaların, Teyit ve Malumatfuruş gibi doğrulama platformları tarafından incelenmesi gerekiyor.
Diğer yandan da topluma manipülatif içerikleri fark edebilmeleri için sivil toplum kuruluşları tarafından medya okuryazarlığı eğitimi verilmeli. Ayrıca gazeteciler de sosyal medyada paylaşılanları sorgulamalı ve sadece doğrulanmış bilgileri paylaşmalı. Kısacası bireylerden kurumlara kadar herkes bu konuda sorumluluk almalı.
Son olarak X’in de (eski adıyla Twitter) aralarında bulunduğu çok sayıda sosyal medya platformu, bot hesapları, sahte profilleri ya da yalan bilgi yayan hesapları tespit etme konusunda daha şeffaf olmalı. Sosyal medya şirketleri, trol hesapları tespit etmek için yapay zeka tabanlı sistemleri devreye koymalı. Bunun içinde uluslararası iş birliği şart.